Tổng hợp các tiêu chuẩn ISO trong ngành sản xuất

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, các yêu cầu về chất lượng và hiệu suất sản xuất ngày càng khắt khe hơn, tiêu chuẩn ISO trở thành “kim chỉ nam” giúp doanh nghiệp sản xuất chuẩn hóa quy trình, tối ưu nguồn lực và khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Vậy tiêu chuẩn ISO là gì? Đâu là những tiêu chuẩn ISO phổ biến mà doanh nghiệp sản xuất cần áp dụng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tổng hợp và hiểu rõ hơn về các tiêu chuẩn ISO thiết yếu trong ngành sản xuất.

Tiêu chuẩn ISO là gì?

Tiêu chuẩn ISO là một hệ thống các nguyên tắc và quy trình do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ban hành nhằm giúp các tổ chức, doanh nghiệp trên toàn thế giới đảm bảo chất lượng, an toàn và hiệu quả trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Tiêu chuẩn ISO là hệ thống các chuẩn mức quốc tế do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ban hành

Tính đến nay, đã có khoảng 20.000 tiêu chuẩn quốc tế ISO được ban hành, liên quan đến các khía cạnh khác nhau như: Quản lý chất lượng, quản lý rủi ro, quản lý môi trường, quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp…

Việc tuân thủ các tiêu chuẩn ISO không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý chất lượng hiệu quả hơn mà còn hỗ trợ chuẩn hóa quy trình vận hành, tăng hiệu quả sản xuất, tiết kiệm chi phí, nâng cao niềm tin của khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh khi mở rộng ra thị trường quốc tế.

ISO là viết tắt của từ gì? ISO là viết tắt của “International Organization for Standardization”, tên Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế được thành lập vào ngày 23 tháng 2 năm 1947 tại Luân Đôn và có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ. Đây là tổ chức ban hành các tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất, thương mại được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau trên toàn thế giới.

Top 5 tiêu chuẩn ISO được áp dụng phổ biến nhất trong ngành sản xuất

Trong ngành sản xuất, các tiêu chuẩn ISO được áp dụng phổ biến nhất hiện nay bao gồm: ISO 9001 (Quản lý chất lượng), ISO 14001 (Quản lý môi trường), ISO 45001 (An toàn và sức khỏe nghề nghiệp), ISO 50001 (Quản lý năng lượng) và ISO 13485 (Thiết bị y tế).

Tiêu chuẩn quản lý chất lượng ISO 9001

ISO 9001 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng (QMS). Đây là tiêu chuẩn ISO được áp dụng phổ biến nhất hiện nay, với hơn một triệu tổ chức trên toàn cầu đã được chứng nhận. Mục tiêu chính của tiêu chuẩn chất lượng ISO 9001 là giúp doanh nghiệp thiết lập, thực hiện và duy trì một hệ thống vận hành ổn định, đảm bảo chất lượng sản phẩm dịch vụ đáp ứng yêu cầu từ khách hàng, cũng như tạo ra cơ hội cải tiến liên tục.

Xem thêm: Hệ thống ISO 9001:2015 và 7 Nguyên tắc quản lý chất lượng

Tiêu chuẩn quản lý chất lượng ISO 9001 là tiêu chuẩn được áp dụng phổ biến trong ngành sản xuất

Doanh nghiệp áp dụng ISO 9001 sẽ thiết lập quy trình làm việc rõ ràng, có sự kiểm soát chặt chẽ từ khâu đầu vào nguyên vật liệu, quy trình sản xuất đến kiểm tra chất lượng đầu ra. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu sai sót và khiếu nại mà còn tạo ra sự minh bạch, nâng cao hiệu suất làm việc và tăng mức độ hài lòng của khách hàng. Đây là tiêu chuẩn “gốc rễ” mà các doanh nghiệp nên triển khai đầu tiên trước khi áp dụng các tiêu chuẩn ISO chuyên ngành khác.

Để triển khai và duy trì hệ thống ISO 9001 hiệu quả, nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng phần mềm quản lý chất lượng QMS như một công cụ hỗ trợ đắc lực. Trong đó, tiêu biểu có thể kể đến hệ thống QMS của ITG Technology. Phần mềm này có thể giúp doanh nghiệp số hóa toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng từ đầu vào đến đầu ra, tự động ghi nhận lỗi và phân tích nguyên nhân, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc theo 5M1E nhanh chóng. Nhờ vậy, doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng các yêu cầu của ISO 9001, rút ngắn thời gian đánh giá, nâng cao tính minh bạch và tăng khả năng đạt được chứng nhận ISO ngay từ lần đầu tiên.

Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001

Tiêu chuẩn ISO 14001 được thiết kế nhằm giúp doanh nghiệp kiểm soát và giảm thiểu tác động tiêu cực của hoạt động sản xuất, kinh doanh đến môi trường tự nhiên.

Tiêu chuẩn này không đưa ra mức phát thải cụ thể mà tập trung vào việc giúp doanh nghiệp xác định các yếu tố môi trường có thể bị ảnh hưởng bởi hoạt động sản xuất kinh doanh của mình (ví dụ: khí thải, nước thải, chất thải rắn, tiếng ồn…), từ đó thiết lập các biện pháp kiểm soát, theo dõi và khắc phục để giảm thiểu tác động tiêu cực. ISO 14001 cũng yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý về môi trường hiện hành và thúc đẩy quá trình cải tiến liên tục thông qua việc đặt mục tiêu môi trường cụ thể, đo lường và báo cáo định kỳ.

ISO 14001 tập trung giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

Áp dụng tiêu chuẩn quản lý môi trường ISO 14001 mang lại nhiều lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp như: Cải thiện hình ảnh thương hiệu, giảm thiểu rủi ro pháp lý, nâng cao năng lực cạnh tranh khi làm việc với các đối tác quốc tế có yêu cầu nghiêm ngặt về trách nhiệm môi trường.

Để đạt tiêu chuẩn ISO 14001, nhiều doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đã triển khai phần mềm quản lý năng lượng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý môi trường và giám sát nguồn năng lượng tổng thể. Chẳng hạn, với phần mềm quản lý năng lượng EMS của ITG Technology, doanh nghiệp có thể số hóa quy trình thu thập dữ liệu môi trường, giám sát và quản lý năng lượng để theo dõi mức tiêu thụ điện, nước, khí nén… theo thời gian thực. Nhờ sự trợ giúp của phần mềm, doanh nghiệp có thể nhanh chóng phát hiện các bất thường về năng lượng và tối ưu vận hành thiết bị để giảm phát thải, tiết kiệm chi phí năng lượng, đồng thời đảm bảo tuân thủ các cam kết về môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001.

Tối ưu hóa sử dụng năng lượng trong sản xuất công nghiệp đang trở thành vấn đề cấp bách trên toàn cầu và Việt Nam. Hiểu rõ mối quan tâm của các doanh nghiệp sản xuất về vấn đề quản lý môi trường và kiểm soát năng lượng, ITG đã biên soạn cuốn Ebook “Quản lý năng lượng hiệu quả trong sản xuất công nghiệp – Bí quyết giúp giảm phát thải và điện năng tiêu thụ” nhằm giúp doanh nghiệp Hiểu rõ các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến việc kiểm soát năng lượng và khám phá các giải pháp chuyển đổi số giúp tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu tác động đến môi trường trong sản xuất. TẢI EBOOK TẠI ĐÂY!

Tiêu chuẩn quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp ISO 45001

ISO 45001 là một trong những tiêu chuẩn ISO quan trọng thường được áp dụng trong ngành sản xuất, tập trung vào việc bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động tại nơi làm việc. Tiêu chuẩn này yêu cầu doanh nghiệp phải xác định các mối nguy tiềm ẩn trong môi trường làm việc (ví dụ: máy móc hỏng hóc, môi trường độc hại, quy trình thao tác sai lệch…), triển khai các biện pháp phòng ngừa và đào tạo nhân sự về cách phòng tránh rủi ro và ứng phó với những sự cố bất ngờ.

ISO 45001 là tiêu chuẩn quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp

Tai nạn lao động và các vấn đề về sức khỏe nghề nghiệp không chỉ gây tổn thất về con người mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất và hình ảnh doanh nghiệp. Vì vậy, các doanh nghiệp sản xuất nên áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 để cải thiện điều kiện làm việc, hạn chế tối đa tai nạn lao động, từ đó nâng cao tinh thần và năng suất làm việc của nhân viên.

Tiêu chuẩn quản lý nguyên vật liệu ISO 10204

Tiêu chuẩn ISO 10204 là một tiêu chuẩn thường được áp dụng trong các doanh nghiệp sản xuất liên quan sản phẩm kim loại như: Cơ khí chế tạo, luyện kim, đóng tàu, sản xuất thiết bị công nghiệp nặng,…

ISO 10204 này quy định các loại tài liệu kiểm tra (Inspection Documents) mà nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp phải cung cấp để chứng nhận các thông số kỹ thuật của vật liệu sản xuất đáp ứng các tiêu chuẩn và yêu cầu kỹ thuật đã đặt ra.

Trong ngành sản xuất, việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 10204 giúp các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng công nghiệp nặng có thể truy xuất nguồn gốc vật liệu dễ dàng, đảm bảo tính nhất quán và tin cậy trong kiểm soát chất lượng đầu vào. Điều này đặc biệt quan trọng khi sản phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế hoặc phục vụ trong các điều kiện làm việc khắc nghiệt như: Môi trường áp suất cao, nhiệt độ cao, hoặc môi trường hóa chất…

Xem thêm: IATF 16949 là gì? Tại sao doanh nghiệp ngành ô tô cần đạt tiêu chuẩn IATF 16949

Tiêu chuẩn quản lý an toàn thực phẩm ISO 22000

ISO 22000 là tiêu chuẩn quốc tế ISO về Hệ thống Quản lý An toàn Thực phẩm (Food Safety Management Systems – FSMS), được phát triển để giúp các tổ chức trong toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm kiểm soát các mối nguy về an toàn thực phẩm.

ISO 22000 là tiêu chuẩn ISO về quản lý an toàn thực phẩm

Tiêu chuẩn ISO này thường được các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thực phẩm, đồ uống áp dụng để xây dựng quy trình kiểm soát mọi điểm tới hạn có thể gây ra rủi ro an toàn thực phẩm (theo nguyên tắc HACCP), đồng thời đảm bảo mọi nhà cung cấp, đối tác trong chuỗi đều tuân thủ chuẩn mực tương tự. Điều này giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa sự cố về an toàn thực phẩm, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh khi muốn xuất khẩu hàng hóa vào các thị trường khó tính như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản…

Vì sao doanh nghiệp cần áp dụng các tiêu chuẩn ISO?

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh khốc liệt, việc áp dụng các tiêu chuẩn ISO không còn là “nên có” mà là “phải có” đối với các doanh nghiệp muốn gia nhập thị trường quốc tế. Bằng cách đạt chứng chỉ ISO, doanh nghiệp sản xuất có thể:

• Nâng cao chất lượng sản phẩm: Các tiêu chuẩn ISO tập trung vào việc cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Khi áp dụng, các doanh nghiệp có thể xác định, kiểm soát và liên tục cải tiến quy trình sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của khách hàng.

• Chuẩn hóa quy trình, giảm sai sót: Tiêu chuẩn ISO cung cấp các quy trình quản lý có hệ thống nên doanh nghiệp khi áp dụng những quy trình này có thể tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng cường hiệu suất và giảm thiểu lãng phí đáng kể.
• Tăng cường uy tín với đối tác, khách hàng: Doanh nghiệp có chứng nhận ISO không chỉ thể hiện được sự chuyên nghiệp mà còn tạo được niềm tin và sự an tâm đối với khách hàng, đối tác.
• Mở rộng cơ hội kinh doanh: Một số tập đoàn toàn cầu yêu cầu nhà cung cấp phải có chứng chỉ ISO. Vì vậy, doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn ISO sẽ có nhiều cơ hội được hợp tác với đối tác quốc tế hơn.
• Tuân thủ pháp lý và các quy định quốc tế: Một số ngành như sản xuất thực phẩm, thiết bị y tế yêu cầu doanh nghiệp phải tuân theo các tiêu chuẩn ISO để đáp ứng yêu cầu pháp luật và quy định của nước sở tại. Do đó, việc áp dụng tiêu chuẩn ISO sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Những vấn đề cần lưu ý để áp dụng hiệu quả tiêu chuẩn ISO trong doanh nghiệp sản xuất

Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO mang lại nhiều giá trị thiết thực cho doanh nghiệp sản xuất, từ cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng sản phẩm đến mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, để triển khai ISO một cách hiệu quả và bài bản, doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề sau:

5 Lưu ý cần nắm được để áp dụng tiêu chuẩn ISO hiệu quả vào doanh nghiệp sản xuất

Lựa chọn đúng tiêu chuẩn ISO để triển khai

Mỗi tiêu chuẩn ISO được xây dựng để giải quyết một khía cạnh cụ thể trong quản lý doanh nghiệp (chất lượng, môi trường, an toàn, bảo mật, năng lượng…). Do đó, để áp dụng tiêu chuẩn ISO hiệu quả vào doanh nghiệp, các nhà lãnh đạo cần nắm vững và hiểu rõ yêu cầu của các tiêu chuẩn ISO, đánh giá hiện trạng và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp để lựa chọn tiêu chuẩn phù hợp. 

Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm yêu cầu độ chính xác cao như: Điện tử, gia công cơ khí, sản xuất nhựa kỹ thuật… nên ưu tiên áp dụng ISO 9001. Hay doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất mặt hàng F&B nên triển khai tiêu chuẩn ISO 22000.

Việc lựa chọn sai tiêu chuẩn hoặc áp dụng tràn lan sẽ gây lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp mà không mang lại hiệu quả rõ ràng.

Xây dựng quy trình triển khai bài bản

Để đạt chứng nhận ISO và áp dụng hiệu quả vào công việc hàng ngày, doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống quy trình rõ ràng, có khả năng đo lường, kiểm soát và cải tiến liên tục. Quy trình được xây dựng nên được thiết kế phù hợp với đặc thù sản xuất của doanh nghiệp. 

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể chuẩn hóa quy trình theo nguyên tắc PDCA, xác định các chỉ số KPI phù hợp để đánh giá mức độ tuân thủ và hiệu quả khi áp dụng tiêu chuẩn ISO.

Ứng dụng công nghệ để số hóa hệ thống ISO

Một trong những yếu tố quyết định sự thành công khi triển khai ISO trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay chính là việc ứng dụng phần mềm chuyên dụng để số hóa quy trình quản lý. Doanh nghiệp có thể áp dụng:

• Phần mềm QMS để kiểm soát chất lượng tổng thể, theo dõi quy trình xử lý lỗi và các hành động khắc phục, cải tiến.
• Phần mềm EMS để hỗ trợ giám sát tiêu thụ năng lượng theo thời gian thực, đáp ứng các tiêu chuẩn trong hệ thống tiêu chuẩn ISO về quản lý môi trường.
• Giải pháp DMS để lưu trữ, kiểm soát phiên bản và truy xuất tài liệu dễ dàng, một yêu cầu then chốt trong bất kỳ tiêu chuẩn ISO nào.

Nhờ công nghệ, doanh nghiệp có thể giảm thiểu sai sót thủ công, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng khả năng đạt chứng nhận ISO trong thời gian ngắn hơn.

Cam kết từ lãnh đạo

Triển khai ISO không chỉ là công việc của phòng chất lượng hay một nhóm ISO nội bộ. Để áp dụng thành công vào doanh nghiệp, sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo cấp cao đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Lãnh đạo cần tham gia vào quá trình định hướng chiến lược, phân bổ ngân sách, truyền thông nội bộ và lan tỏa nhận thức cho cán bộ nhân viên về tầm quan trọng của tiêu chuẩn ISO. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần tổ chức các buổi đào tạo để nhân sự ở các cấp hiểu rõ lợi ích và cách thức triển khai tiêu chuẩn ISO trong công việc hàng ngày.

Duy trì hệ thống sau khi đạt tiêu chuẩn ISO

Nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng “chứng nhận để đối phó”, hệ thống ISO chỉ hoạt động hiệu quả trong giai đoạn đầu hoặc trước các kỳ đánh giá giám sát. Để tránh điều này, doanh nghiệp cần:

• Cập nhật hệ thống tiêu chuẩn ISO theo các phiên bản mới nhất.
• Duy trì đánh giá nội bộ định kỳ và phân tích dữ liệu vận hành để phát hiện điểm yếu.
• Đào tạo nhân sự mới và nâng cao năng lực cho đội ngũ ISO.
• Gắn tiêu chuẩn ISO với các mục tiêu vận hành cụ thể như: giảm hàng lỗi, tối ưu chi phí, cải thiện tỷ lệ giao hàng đúng hạn.

Có thể thấy, việc áp dụng các tiêu chuẩn ISO mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp sản xuất. Tuy nhiên, triển khai ISO cần một chiến lược rõ ràng, quy trình bài bản và sự cam kết lâu dài từ ban lãnh đạo. Bằng cách lựa chọn đúng tiêu chuẩn, ứng dụng công nghệ phù hợp và duy trì hệ thống một cách linh hoạt, doanh nghiệp sản xuất có thể biến ISO thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi trong hành trình chuyển đổi số và phát triển vượt trội trong tương lai.