Truy xuất nguồn gốc trong ngành điện tử

Theo ISO 8402, truy xuất nguồn gốc điện tử được xác định là “khả năng theo dõi lịch sử, vị trí của một thực thể thông qua các thông tin nhận dạng được ghi lại”. Theo đó, hệ thống truy xuất nguồn gốc sẽ cung cấp một cách rõ nét các khâu trong quy trình sản xuất. Dữ liệu trên được sử dụng cho các hoạt động như cải tiến quy trình, giải quyết lỗi, tuân thủ quy định và bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp.

Truy xuất nguồn gốc đang ngày càng trở nên cực kỳ quan trọng trong nền sản xuất hiện đại, bao gồm cả các doanh nghiệp điện tử bởi những rủi ro đang tăng lên trong chuỗi cung ứng phức tạp cũng như yêu cầu ngày một khắt khe trong khâu quản trị chất lượng…

Tại sao phải truy xuất nguồn gốc ngành điện tử

Khách hàng luôn yêu cầu rất cao không chỉ về mẫu mã mà cả chất lượng sản phẩm. Nếu hàng hóa bị lỗi hoặc không đáp ứng được nhu cầu của họ, nhà cung cấp buộc phải tiến hành hoạt động bảo hành hay thu hồi sản phẩm cũng như bồi thưởng các tổn thất. Đây là khoản chi phí khó lường trước nếu như doanh nghiệp không có hệ thống quản lý truy xuất nguồn gốc, có thể truy vết lại quy trình sản xuất.

Không những vậy, các công ty điện tử cũng phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc giảm chi phí thông qua thực hành sản xuất tinh gọn. Các triết lý quản trị sản xuất (như Lean) yêu cầu các đơn vị phải xác định chi tiết nhiệm vụ cải tiến, chẳng hạn như đầu vào của nguồn cung cấp, quy trình thừa trên chuyền sản xuất và sai sót của công nhân. Để xác định rõ các vấn đề trên, doanh nghiệp cần xác định nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề và lập các kế hoạch hành động khắc phục.

Bên cạnh đó, các hệ thống truy xuất nguồn gốc cung cấp dữ liệu cần thiết để phát hiện và khắc phục các quy trình không hiệu quả hoặc công việc lặp đi lặp lại, dẫn đến giảm sai sót và lãng phí, đặc biệt giảm chi phí nguyên vật liệu, vốn chiếm tới 80% trong chi phí của một sản phẩm trong ngành công nghiệp Điện tử… Nhờ vậy, mỗi nhà máy có thể phát hiện sớm các khuyết tật, có phương án xử lý kịp thời, giúp giảm thiểu chi phí thu hồi. (Ứớc tính rằng chi phí thu hồi tăng gấp 10 lần ở mỗi bước trong vòng đời sản phẩm).

Một lợi ích khác của hệ thống xác định nguồn gốc là đảm bảo doanh nghiệp sẽ luôn tuân thủ quy định. Bởi, mỗi hệ thống truy xuất nguồn gốc luôn đề ra các quy trình, nghiệp vụ khắt khe mà nhà máy cần đảm bảo. Nó được thiết lật dựa trên các tiêu chuẩn chất lượng như ISO, IPC…. Từ việc tuân thủ các quy tắc này, doanh nghiệp hoàn toàn đáp ứng bài toán đầu ra theo chuẩn quốc tế khắt khe.

Mời bạn tìm đọc bài viết về Tổng quan về truy xuất nguồn gốc và ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc

Mức độ truy xuất nguồn gốc trong ngành điện tử theo IPC 1782

IPC-1782 là một tiêu chuẩn về dữ liệu được dùng để biểu hiện cho các cấp độ truy xuất nguồn gốc. Mục đích của IPC 1782 là đặt ra tiêu chuẩn cuối cùng để kiểm soát dữ liệu nào cần được thu thập, và thông qua đó, giới thiệu những công nghệ hỗ trợ cần thiết được sử dụng để đáp ứng việc thu thập dữ liệu tự động cho xác định nguồn gốc.

Tiêu chuẩn IPC 1782 có thể được ứng dụng đối với các lĩnh vực sản xuất điện tử sau:

• Các thành phần SMT (bao gồm các thành phần rời rạc) và các thành phần xuyên lỗ
• PCBA, PCB và Vật liệu cơ bản (cán mỏng, thủy tinh, nhựa thông, v.v.)
• Đầu nối và công tắc
• Cáp
• Lắp ráp và vỏ bọc cơ khí
• Các thành phần âm thanh và sóng vô tuyến (bao gồm Anten, Bộ khuếch đại công suất, v.v.)
• Phần mềm

Theo đó, tiêu chuẩn này sẽ phản ánh các mức độ truy xuất nguồn gốc khác nhau:

• Mức độ 1 – Cơ bản:

Đây được coi là cấp độ đầu vào của hệ thống truy xuất nguồn gốc. Nó xác định mức thông tin tối thiểu mà bộ phận sản xuất cần có để có thể truy xuất nguồn gốc thành phẩm khi có vấn đề xảy ra. Các dữ liệu được xác định bao gồm: lô sản xuất / mã ngày / lệnh làm việc / mã lô/ số bộ phận và thông tin đặt hàng đến của chúng. Tuy nhiên, khả năng truy xuất nguồn gốc Cấp 1 này bị hạn chế về khả năng xác định phạm vi của vấn đề hoặc đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn hoạt động.

• Mức độ 2 – Tiêu chuẩn

Cấp độ 2 được xây dựng dựa trên khả năng xác định nguồn gốc cấp độ 1 bằng cách thêm nhận dạng duy nhất của cả vật liệu và cụm sản phẩm. Điều này gia tăng khả năng hiển thị các thông tin vật liệu khi doanh nghiệp kiểm tra ID hàng hóa. Ở mức tiêu chuẩn, doanh nghiệp sẽ gia tăng mức độ tự động hóa việc thu thập dữ liệu với khả năng truy xuất nguồn gốc. Theo đó, mỗi nhà máy sẽ quản lý cơ sở dữ liệu của các yếu tố vật liệu và thông tin nhà phân phối. Điều này làm tăng độ chính xác và kịp thời của việc thu thập dữ liệu khi tích hợp dữ liệu vào quy trình vận hành. Đây chính là ưu thế vượt trội mà mức độ 2 sẽ đem lại cho doanh nghiệp.

• Mức độ 3 – Nâng cao

Truy xuất nguồn gốc cấp độ 3 sẽ tập trung vào các đặc điểm kỹ thuật của quy trình sản xuất. Trong đó, doanh nghiệp có thể nắm rõ các thông tin chi tiết không chỉ nguyên liệu mà toàn bộ yếu tố tham gia sản xuất. Khả năng truy xuất nguồn gốc cấp độ 3 cũng thúc đẩy mức độ tự động hóa thu thập dữ liệu cao hơn, với việc giảm mức độ lỗi đi kèm và tăng tốc độ sử dụng. Do đó, truy xuất nguồn gốc cấp độ 3 mang lại giá trị bổ sung đáng cho hệ thống quản trị chất lượng và đảm bảo cho hoạt động sản xuất luôn đạt các mục tiêu đề ra.

• Mức độ 4 – Chuyên sâu

Cấp độ 4 là cấp độ cao nhất của khả năng truy xuất nguồn gốc. Trong truy xuất nguồn gốc cấp độ 4, mọi dữ liệu được thu thập tự động bằng cách tích hợp hoặc giao tiếp với các hệ thống hỗ trợ và vận hành, đảm bảo không có dữ liệu nào bị mất hoặc bị trì hoãn. Sau đó, chúng được tập hợp thành cơ sở dữ liệu toàn diện, phục vụ việc cập nhật và hiển thị các KPI khác nhau.

Giải pháp truy xuất nguồn gốc trong ngành điện tử với hệ thống MES

Ngày nay với sự trợ giúp của công nghệ thì việc truy xuất nguồn gốc trở nên dễ dàng. Một trong những ứng dụng công nghệ nổi bật nhất được nhiều đơn vị sản xuất trên thế giới ứng dụng vào quản lý sản xuất nói chung và truy xuất nguồn gốc sản phẩm nói riêng đó là hệ thống điều hành thực thi sản xuất MES (Manufacturing Execution System). Đây là hệ thống phần mềm quản trị sản xuất toàn diện, trong đó nổi bật với module truy xuất nguồn gốc thông qua việc ghi lại toàn bộ lịch sử sản xuất của một sản phẩm và mã hóa thành các QR code.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp sản xuất vừa và lớn đã lựa chọn hệ thống điều hành sản xuất 3S MES nhằm kết nối thông tin, giám sát và kiểm soát các hệ thống sản xuất và luồng dữ liệu phức tạp trong nhà máy. Nếu ứng dụng hệ thống 3S MES vào truy xuất nguồn gốc, công ty có thể giảm phạm vi thu hồi sản phẩm, đồng thời giảm tác động tiêu cực và tổn thất do việc thu hồi gây ra.

1. Truy xuất nguồn gốc linh kiện và bảng mạch (Component & board traceability)

1.1. Lợi ích

• Giảm thiểu phạm vi và quy mô thu hồi sản phẩm
• Theo dõi chính xác hoạt động sản xuất bằng cách nắm bắt toàn bộ dữ liệu của quá trình lắp ráp PCB và các công đoạn kiểm tra
• Loại bỏ các lỗi về lắp nhầm, lắp sai trước khi chuyển sang công đoạn kế tiếp
• Quản lý cấp nguyên vật liệu trên từng công đoạn theo thời gian thực, giúp lập kế hoạch và tối ưu hàng tồn kho
• Tuân thủ các tiêu chuẩn về truy xuất nguồn gốc

1.2. 3S MES truy xuất nguồn gốc linh kiện và bảng mạch như thế nào?

Phần mềm 3S MES cho phép các nhà lắp ráp PCB đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc bảng mạch và linh kiện theo Lô, Lot hay PCBA.

Ngoài việc đáp ứng các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc cốt lõi, giải pháp cho phép các nhà sản xuất thiết lập và ngăn chặn lỗi lắp thành phần không chính xác trước khi chuyển sang công đoạn tiếp theo. Đồng thời, giám sát cung cấp nguyên vật liệu (tiếp liệu) trên từng công đoạn (WIP) để kiểm soát hàng tồn kho tốt hơn.

Giải pháp có thể tích hợp với các hệ thống PLM /ERP để xây dựng hệ thống BOM và đồng bộ hóa số lượng vật liệu và lưu trữ dữ liệu.

Bên cạnh đó, 3S MES cũng hỗ trợ truy xuất nguồn gốc ngược về nhà cung cấp, ngày, giờ và máy chạy.

2. Truy xuất nguồn gốc nguyên vật liệu (Material traceability)

2.1. Lợi ích

• Doanh nghiệp dễ dàng truy vết với mức độ chính xác cao nhất thông qua việc lưu trữ thông tin bổ sung nguyên vật liệu từ các nhà cung cấp khác nhau.
• Gia tăng khả năng truy xuất nguồn gốc lỗi NG về nguyên vật liệu bằng cách tích hợp với các thiết bị cảm biến IoT để đo thông số môi trường máy móc

2.2. 3S MES truy xuất nguồn gốc nguyên vật liệu như thế nào?

3S MES cho phép ghi lại lịch sử thông tin của loại nguyên vật liệu, cũng như các lần tiếp liệu trên từng công đoạn.

Bên cạnh đó, thông qua các cảm biến IoT, dữ liệu đo lường môi trường xung quanh ảnh hưởng đến chất lượng nguyên vật liệu/linh kiện được kết nối tự động tới 3S MES, cho phép quản lý nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất. Nhờ vậy 3S MES có thể truy xuất nguồn gốc đầy đủ cho các truy vấn liên quan đến linh kiện, giảm phạm vi thu hồi.

3. Truy xuất nguồn gốc quá trình sản xuất (Process traceability)

3.1. Lợi ích

• Truy vết quá trình sản xuất một cách chính xác bằng cách tự động lưu lại các tác vụ sản xuất và quản lý sự thay đổi, bao gồm cả việc bổ sung linh kiện từ các nhà cung cấp khác nhau
• Giảm đáng kể việc thu hồi bằng cách phát hiện, ngăn chặn NG và truy xuất nguồn gốc lỗi hỏng thông qua hồ sơ lưu trữ dữ liệu toàn diện từ đầu vào đến đầu ra của quá trình sản xuất: bao gồm kết quả kiểm tra, các hoạt động sửa chữa, các linh kiện thay thế, và tác vụ của công nhân.
• Tích hợp với các thiết bị IoT, cho phép truy vết thông số hoạt động của máy móc một cách chi tiết

3.2. 3S MES truy xuất nguồn gốc quá trình sản xuất như thế nào?

3S MES hỗ trợ truy xuất nguồn gốc quá trình sản xuất thông qua 2 tác vụ chính sau đây:

• Quản lý sự thay đổi trong quá trình sản xuất (tại tầng shopfloor), bao gồm quản lý cả hoạt động sửa đổi BOM cũng như hoạt động bổ sung/thay thế linh kiện trong sản phẩm. Đây là tiền đề giúp truy xuất nguồn gốc chính xác ở giai đoạn hậu sản xuất.
• Xác định nguồn gốc khuyết tật và lịch sử sửa chữa bằng cách cho phép ghi lại thông tin nguyên nhân lỗi NG và lưu trữ hồ sơ các tác vụ sản xuất. Điều này cho phép xác định nguyên nhân lỗi thuộc về một nhà cung cấp nhất định hay nguyên nhân đến từ hoạt động sản xuất nội bộ.
• Sự kết hợp giữa ứng dụng module Quản lý bảo trì bảo dưỡng và các thiết bị IoT, cho phép giám sát hoạt động máy chạy, máy dừng, hiệu suất máy (OEE)…Từ đó, dễ dàng phát hiện và truy vết NG do máy móc gây ra để cải thiện năng suất sản xuất của dây chuyền

Kết luận

Như vậy hệ thống MES chính là công cụ hiệu quả hỗ trợ truy xuất nguồn gốc trong doanh nghiệp. Việc ứng dụng phần mềm MES cũng là xu thế tất yếu để hiện đại hóa nhà máy sản xuất, cũng như tự động hóa quy trình trong doanh nghiệp sản xuất. Nếu bạn cần tư vấn sâu hơn về hệ thống MES, đừng ngại liên hệ với đội ngũ chuyên gia của ITG qua số hotline: 092.6886.855 chúng tôi luôn sẵn lòng giải đáp các vấn đề của bạn.

Xem thêm: Giải pháp nhà máy thông minh cho ngành Điện tử & Linh kiện điện tử