Điều độ sản xuất là gì | Phương pháp điều độ sản xuất

Điều độ sản xuất giúp doanh nghiệp lựa chọn được phương án tổ chức và triển khai kế hoạch sản xuất sao cho tối ưu hóa nguồn lực hiện có và nâng cao năng lực sản xuất. Hãy cùng ITG tìm hiểu khái niệm này là gì, các phương pháp điều độ sản xuất và công việc này thực chất bao gồm những hoạt động gì.

Điều độ sản xuất là gì

Điều độ sản xuất là khái niệm đề cập đến khâu tổ chức, chỉ đạo triển khai sản xuất đã được thiết kế, để từ đó hiện thực hóa các kế hoạch sản xuất cũng như mục tiêu kinh doanh mà doanh nghiệp đã đặt ra. Do vậy, để hoạt động này diễn ra hiệu quả thì nhà quản lý doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng của hoạt động dự báo, thiết kế sản phẩm và quy trình sản xuất, hoạch định hệ thống sản xuất và đào tạo người lao động.

Bản chất của điều độ sản xuất là cơ sở để toàn bộ các hoạt động lập kế hoạch sản xuất, điều phối, phân công lao động, thiết kế quy trình làm việc được hoàn thành đúng tiến độ đã được hoạch định sao cho năng lực sản xuất của doanh nghiệp đạt hiệu quả tốt nhất. Điều độ sản xuất phải đảm bảo chất lượng sử dụng các nguồn lực hiện có của doanh nghiệp, đồng thời phải giải quyết những bài toán kinh doanh như việc giảm thời gian chờ đợi từ khách hàng, giảm thời gian sản xuất, giảm chi phí dự trữ,…

Điều độ sản xuất có vai trò giúp doanh nghiệp lựa chọn được phương án tổ chức và triển khai kế hoạch sản xuất sao cho tận dụng tối đa khả năng sản xuất hiện có của doanh nghiệp, giảm thiểu lãng phí về thời gian chờ vô ích của máy móc, nhân công, cũng như đảm bảo mức dự trữ hàng hóa, nguyên vật liệu đáp ứng nhu cầu sản xuất với chi phí tối ưu nhất.

Quá trình điều độ sản xuất

Dưới đây là 5 bước cơ bản tạo nên một quy trình điều độ sản xuất hoàn chỉnh:

• Lên lịch trình sản xuất, từ hoạt động xác định số lượng và khối lượng công việc, tổng thời gian phải hoàn thành công việc, thời điểm bắt đầu và kết thúc của mỗi công việc và thứ tự thực hiện các công việc đó.
• Dự trù số lượng máy móc, nguyên vật liệu và nhân lực cần thiết để hoàn thành khối lượng công việc được đặt ra trong lịch trình sản xuất.
• Điều phối, phân chia công việc và thời gian hoàn thành cho từng bộ phận, từng lao động và từng thiết bị
• Sắp xếp thứ tự các công việc trên tại từng khu vực trong nhà máy và tại các máy sao cho thời gian ngừng máy và thời gian chờ trong quá trình chế biến sản phẩm được hạn chế tối đa.
• Kiểm tra, giám sát thường xuyên để phát hiện kịp thời những sự cố có thể gây ảnh hưởng đến việc hoàn thành đúng tiến độ sản xuất và chất lượng, từ đó có những biện pháp xử lý kịp thời.

Xem thêm: Các biểu mẫu theo dõi tiến độ sản xuất bằng Excel hiệu quả

Phương pháp điều độ sản xuất

Điều độ sản xuất thuận

Đây là phương pháp được thực hiện ngay khi có yêu cầu công việc, bắt đầu từ bước đầu tiên và kết thúc ở bước cuối cùng của công việc. Phương pháp này giúp công việc được hoàn thành sớm nhất có thể, tuy vậy, nó cũng không đảm bảo được thời gian hoành thành sẽ không vượt quá ngày tới hạn của công việc. Điều độ sản xuất thuận dùng thường được áp dụng cho sản xuất theo đơn hàng, sản phẩm phân phối sớm nhất có thể, tồn kho bán phẩm gia tăng ở các máy.

Điều độ sản xuất nghịch

Điều độ sản xuất nghịch, ngược lại, sẽ bắt đầu từ ngày tới hạn của công việc, rồi điều độ từ bước công việc cuối trước ngược trở về đến bước công việc đầu tiên. Điều độ nghịch điều độ nguyên công cuối trước theo kỳ hạn, do đó nguyên công đầu có thể ở quá khứ. Ta thường thấy doanh nghiệp áp dụng điều độ nghịch trong các lĩnh vực sản xuất lắp ráp, tồn kho bán phẩm thấp.

Đặc điểm của điều độ sản xuất

Hoạt động này có đặc điểm là khác nhau trong từng hệ thống sản xuất. Khi triển khai, doanh nghiệp cần tính tới các nhân tố có thể chi phối công tác điều độ. Đầu tiên phải kể đến là cách thức bố trí sản xuất và dây chuyền công nghệ trong phân xưởng.

Đối với hệ thống sản xuất khối lượng lớn và liên tục

Đây là hệ thống sản xuất mang tính dòng chảy, cân đối của toàn bộ dây chuyền để có thể tối ưu hóa khả năng sản xuất của máy móc thiết bị, lao động và nguyên vật liệu. Ở hệ thống này, khi tiến hành xây dựng lịch trình sản xuất, doanh nghiệp phải phân tích kỹ mối quan hệ chặt chẽ liên hoàn giữa nguyên liệu, lao động, quá trình, đầu ra và tiêu thụ.

Để điều độ một cách có hiệu quả, cần phân tích đánh giá thận trọng các yếu tố sau:

• Thiết kế sản phẩm và quy trình công nghệ
• Bảo trì và sửa chữa
• Những vấn đề liên qua đến chất lượng
• Độ tin cậy và đúng hạn của hệ thống cung ứng
• Chi phí và khả năng sản xuất của dây chuyền sản xuất.

Hệ thống sản xuất gián đoạn

Trong hệ thống sản xuất gián đoạn, do đặc điểm khối lượng sản xuất nhỏ, nhiều chủng loại, các công việc tại nơi làm việc thường xuyên thay đổi nên công tác điều độ sẽ khó khăn và phức tạp hơn. Nội dung chủ yếu của quá trình điều độ này tập trung vào xây dựng, chỉ đạo thực hiện lịch trình sản xuất, phân công lao động và máy móc tới từng khu vực làm việc.

Khi xây dựng lịch trình sản xuất cho hệ thống sản xuất gián đoạn, cần chú ý tới những vấn đề như:

• Độ lớn của loạt sản xuất
• Thời gian thực hiện từng công việc
• Thứ tự của công việc
• Phân công nơi thực hiện công việc

Đối với hoạt động sắp xếp, phân giao công việc cho nơi làm việc, máy, người lao động, dưới đây là các yếu tố cần được quan tâm:

• Đặc điểm, tính chất của công việc
• Những đòi hỏi về công nghệ
• Công dụng, tính năng của máy móc thiết bị và dây chuyền công nghệ
• Trình độ và khả năng của công nhân.

Mục tiêu của điều độ

Có bốn mục tiêu cơ bản được hướng tới khi tiến hành điều độ sản xuất:

• Tối thiểu hóa thời gian hoàn thành. Thời gian hoàn thành được xác định bởi trung bình thời gian hoàn tất cho mỗi công việc được điều độ.
• Tối đa hóa độ sử dụng máy móc. Độ sử dụng máy móc định bởi phần trăm máy được sử dụng trên tổng thời gian sẵn có.
• Cực tiểu lượng công việc đang thực hiện. Lượng công việc đang thực hiện được đo bởi trung bình lượng công việc trong hệ thống. Giảm thiểu lượng công việc đang thực hiện là giảm thiểu lượng tồn kho bán phẩm trong hệ thống.
• Cực tiểu thời gian quá hạn. Thời gian quá hạn được xác định bởi số ngày quá hạn trung bình của các công việc.

Mô tả công việc điều độ sản xuất

Tổng hợp nhu cầu sử dụng nguyên vật liệu của doanh nghiệp

Nhiệm vụ này được thực hiện thường kỳ, tùy thuộc vào mức sử dụng nguyên vật liệu của doanh nghiệp cho hoạt động sản xuất hay hành chính văn phòng của mình. Nhà hoạch định sẽ phụ trách xây dựng một bản kế hoạch sử dụng nguyên vật liệu chi tiết, đảm bảo đúng chất lượng, đủ và không lãng phí về số lượng.

Ngoài ra, với kế hoạch nguyên vật liệu sử dụng theo kỳ, người điều độ còn cần thiết lập dự trù về doanh thu của hoạt động sản xuất kinh doanh tương ứng để nhà quản lý có cơ sở đưa ra quyết định phê duyệt.

Tiến hành hoạt động sản xuất

Nhân viên điều độ sản xuất được coi là cánh tay phải của các nhà quản lý doanh nghiệp bởi vai trò của họ trong hoạt động giám sát và quản lý hoạt động tại từng phân xưởng của nhà máy.

Dựa trên bản kế hoạch sản xuất đã được duyệt, hoạt động sản xuất tại nhà máy sẽ được tiến hành. Nhiệm vụ của người điều độ ở công đoạn này là đảm bảo từng khâu trong chu trình sản xuất được thực hiện đúng tiến độ và theo kế hoạch. Đồng thời, đối với những vấn đề, sự cố xảy ra tại nhà máy, họ cũng chính là người đứng ra xử lý và lập báo cáo để cấp trên nắm được mọi thứ đang diễn ra. Một vai trò khác của người phụ trách điều độ sản xuất là nhà tham mưu cho các nhà quản lý doanh nghiệp về các ý tưởng, phát kiến nhằm tối đa hóa hiệu quả sản xuất dựa trên thực tiễn quan sát hoạt động sản xuất.

Giám sát mọi hoạt động của nhà máy và doanh nghiệp liên quan đến sản xuất

Nhân viên điều độ phụ trách theo dõi, giám sát tất cả các vấn đề liên quan đến ký kết trong doanh nghiệp. Họ cũng cần cập nhật những thay đổi giữa thực tế với kế hoạch sản xuất và đưa ra những biện pháp điều chỉnh, xử lý để đảm bảo doanh thu sản xuất đạt như dự kiến.

Mọi vấn đề liên quan đến sản xuất trong nhà máy, từ từng khâu sản xuất, đến việc đưa sản phẩm doanh nghiệp ra ngoài để gia công, đều phải được giám sát và khắc phục sự cố nếu có bởi người điều độ.

Là cầu nối của doanh nghiệp với khách hàng

Nhân viên điều độ chịu trách nhiệm làm việc với khách hàng trực tiếp để trao đổi về các vấn đề liên quan đến giao hàng để đảm bảo hàng hóa được giao đúng tiến độ, đúng chủng loại, chất lượng.

Yêu cầu công việc điều độ sản xuất

Một nhân viên điều độ sản xuất về cơ bản phái đáp ứng:

• Là người có tinh thần trách nhiệm cao để có thể xử lý được những công việc liên quan đến giám sát quản lý sản xuất thay mặt ban lãnh đạo, đồng thời nắm bắt toàn bộ các khâu, chu trình của hoạt động sản xuất.
• Khả năng quản lý và cân bằng công việc: Đây là một vị trí đòi hỏi khả năng chịu áp lực cao để có thể tự mình cân đối bản thân với công việc.
• Tính quyết đoán và nhanh nhạy trong các tình huống đòi hỏi những khắc phục về sự cố tại nhà máy hay trong khâu giao hàng.
• Nghiệp vụ quản lý được thể hiện thông qua kinh nghiệm quản lý, giám sát hệ thống sản xuất.