Vuca là gì? Kỹ năng lãnh đạo và chiến lược để doanh nghiệp sản xuất dẫn đầu trong kỷ nguyên VUCA

Những năm gần đây, thuật ngữ VUCA trở nên quen thuộc, đặc biệt là với giới doanh nhân, đòi hỏi doanh nghiệp phải nhanh chóng đón đầu để tồn tại và bứt phá, nhất là những doanh nghiệp vừa và nhỏ. Vậy VUCA là gì?

VUCA là gì? 

Vuca là gì? Khái niệm VUCA với 4 đặc tính chính: Biến động (Volatility); Bất định (Uncertainty); Phức tạp (Complexity); Mơ hồ (Ambiguity) được giới thiệu vào những năm 1990 để mô tả về một thế giới biến động không ngừng. Theo đó:

• Biến động (Volatility): Trong một môi trường sản xuất hiện đại, mọi thứ đều biến chuyển sâu và rộng, cùng sự tương tác đa chiều của hàng trăm, hàng nghìn lượng dữ liệu mới mỗi ngày;
• Không chắc chắn (Uncertainty): Do sự biến động phức tạp như vậy, khả năng dự đoán, dự báo của doanh nghiệp sẽ trở nên thách thức, khi đó, nhiều hoạch định bị đảo lộn trong khi đối thủ cạnh tranh có thể đột ngột xuất hiện;
• Phức tạp (Complexity): Lĩnh vực sản xuất có quá nhiều yếu tố liên quan và tác động qua lại nhanh chóng, bị bao vây bởi vô vàn thông tin nhiễu, dẫn đến nhầm lẫn lan rộng, không xác định được tường minh, rõ ràng nguyên nhân và yếu tố ảnh hưởng đến nhà máy;
• Mơ hồ (Ambiguity): Trong môi trường sản xuất phức tạp, các yếu tố dần mất đi sự kiểm soát và trở nên mơ hồ, không chắc chắn;

VUCA LEADERSHIP là gì? 

VUCA LEADERSHIP là thuật ngữ nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của lãnh đạo nói chung và người lãnh đạo nói riêng trong bối cảnh cuộc khủng hoảng VUCA đã và đang loại bỏ các doanh nghiệp có sức đề kháng yếu ớt ra khỏi cuộc đua. Thực tế, tại mỗi doanh nghiệp sẽ không có bản mô tả rõ nét các thách thức mà doanh nghiệp gặp phải cũng như không có cuốn sách hướng dẫn chi tiết nào về cách mà tổ chức phải vượt qua … Điều này đòi hỏi nhà lãnh đạo cần phát triển đồng thời cả kỹ năng và năng lực quản trị để có tầm nhìn và chỉ đường dẫn lối doanh nghiệp.

Một tầm nhìn đúng giúp đưa ra những quyết định nhanh chóng và chính xác; lên kế hoạch nhằm thực hiện chiến lược và quyết định; đưa ra chiến lược phản ứng với khủng hoảng; gắn kết, truyền thông thực hiện trong toàn bộ tổ chức; dẫn dắt và cải tiến toàn bộ tổ chức để thực hiện kế hoạch. Nhìn xa hơn, nếu doanh nghiệp biết tận dụng thời điểm này, sẽ có thể thúc đẩy các giá trị chuyển đổi vượt bậc trong tương lai.

Kỹ năng để doanh nghiệp sản xuất dẫn đầu trong kỷ nguyên VUCA là gì?

• Tầm nhìn

Lãnh đạo cần xây dựng một tầm nhìn, nhận thức dài hạn để dẫn dắt, gắn kết toàn bộ nội bộ tổ chức hướng tới mục tiêu. Điều này đòi hỏi các thông tin về tình hình liên quan cần được cập nhật nhanh chóng để các doanh nghiệp có thể kịp thời phân tích các vấn đề và đưa ra các giải pháp điều chỉnh phù hợp.

• Chuẩn bị cho sự thay đổi

Chuẩn bị cho sự thay đổi bao gồm: Giám sát và theo dõi các xu hướng, đối thủ cạnh tranh và môi trường kinh doanh. Điều này nhằm giúp tổ chức có thể xác định các mẫu và biến số sẽ ảnh hưởng đến hoạt động vận hành và kinh doanh của doanh nghiệp. Dựa vào thông tin đã được xây dựng, doanh nghiệp trở nên sẵn sàng và bắt tay vào triển khai nhanh chóng những hành động trong giai đoạn khó khăn.

• Tính linh hoạt và khả năng thích ứng 

Với những viễn cảnh tương lai còn chưa chắc chắn, doanh nghiệp luôn cần phải trong tâm thế đề phòng và đưa ra những hành động quyết định nhanh chóng.

Bên cạnh đó, thành tố con người là cốt lõi trong bất cứ hoạt động nào của doanh nghiệp, vì thế, nhân viên trong toàn bộ tổ chức cần được trang bị thiết bị, công cụ và đào tạo với lối tư duy thích nghi dài hạn, sẵn sàng chuyển đổi để xây dựng một tổ chức với kỹ năng ứng biến linh hoạt.

• Đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu

Nếu nhà lãnh đạo chỉ lắng nghe các thông tin một chiều hoặc các ý kiến đồng thuận thì sẽ mang đến rủi ro lớn. Thay vào đó, lãnh đạo cần tiếp cận nguồn dữ liệu đa chiều và đầy đủ bằng cách tiếp cận, tương tác trực tiếp với các khách hàng mục tiêu và nhân viên, để đảm bảo rằng có thể bám sát những thay đổi của thị trường, những cửa hàng bán lẻ, nhà máy, trung tâm đổi mới…

• Tạo điều kiện cho hợp tác và làm việc nhóm 

Doanh nghiệp cần trang bị đầy đủ về công cụ và kĩ năng hỗ trợ làm việc, đảm bảo nhân viên có thể làm việc trong bất cứ viễn cảnh nào của khủng hoảng. Đồng thời, xây dựng nền tảng cho phép gắn kết và tương tác giữa mọi cá nhân trong các phòng ban khác nhau, trong những phạm vi khác nhau.

• Lấy khách hàng làm trung tâm

Bằng việc thu thập và phân tích các thông tin liên quan đến nhu cầu, sở thích, thói quen của khách hàng, thay vì phương thức sản xuất hàng loạt truyền thống, doanh nghiệp có thể thiết kế và sản xuất các sản phẩm riêng biệt cho từng nhóm đối tượng, rút ngắn thời gian ra các sản phẩm mới, hoặc cho phép người dùng cuối có thể trực tiếp đặt hàng và sản xuất theo yêu cầu.

Chiến lược giúp doanh nghiệp sản xuất đứng vững trong trong thời kỳ VUCA

• Tự động hóa

Tự động hóa được coi là chiến thuật hợp lý nhất để có thể đạt hiệu quả trong thế giới VUCA. Khi sự thay đổi diễn ra nhanh chóng, nhà sản xuất cần robot tự động để linh hoạt, dễ dàng xác lập lại mục tiêu, và cộng tác làm việc với con người.

Đầu tư vào tự động hóa, hướng tới mục tiêu chuyển đổi nhà máy thông minh với một lộ trình đúng đắn và hợp lý giúp cải thiện đáng kể hiệu quả công việc và năng suất của mỗi doanh nghiệp: Hợp lý hoá quy trình, cải thiện khả năng ra quyết định, giảm thiểu thời gian chết và thời gian sửa chữa khắc phục lỗi, đơn giản hoá việc giám sát hiệu suất, xác định các điểm nghẽn trong hệ thống và kịp thời khắc phục.

• Hoạch định mọi trường hợp có thể xảy ra

Bất kỳ doanh nghiệp sản xuất nào không có một kế hoạch phát triển cụ thể cũng như hành động phản ứng lại khủng hoảng trong thế chủ động thì chắc chắn sẽ bị đào thải nhanh chóng khỏi thị trường. Doanh nghiệp cần nhìn nhận, nắm bắt cơ hội và có định hướng chuyển đổi mọi yếu tố trong tổ chức: nhân lực và vật lực… từ đó giúp các doanh nghiệp dự đoán và phản ứng hiệu quả hơn với sự thay đổi, biến những trở ngại bất ngờ thành cơ hội mới.

• Giảm sự phụ thuộc vào công nhân

Xu hướng gia công trước đây được thúc đẩy bởi sự phụ thuộc vào lao động có mức chi phí thấp. Thế nhưng, trong bối cảnh mới, những tiến bộ trong công nghệ, mà nổi bật là trí tuệ nhân tạo và người máy, đã tạo ra các dây chuyền tự động mới mà cần ít sự can thiệp của con người. Ví dụ trong dây chuyền sản xuất, bằng cách sử dụng kết hợp camera, công nghệ nhận dạng hình ảnh AI, dây chuyền có thể tự động phát hiện các sản phẩm bị lỗi và dùng tay máy robot để loại bỏ sản phẩm ra ngoài trong khi các sản phẩm khác vẫn chạy trên dây chuyền. Điều này rõ ràng sẽ cải thiện chất lượng của thành phẩm, tăng tốc độ sản xuất và đạt được sự tuân thủ đầu ra… Vì thế các doanh nghiệp nên giảm dần sự phụ thuộc vào công nhân trình độ thấp mà thay vào đó cân nhắc lộ trình chuyển đổi số phù hợp.

• Đáp ứng các yêu cầu an toàn mới

Bất kể cơn khủng hoảng nào cũng tạo ra những yêu cầu mới và ngày càng khắt khe hơn. Nhiệm vụ của doanh nghiệp là đáp ứng các yêu cầu an toàn đó và tiếp tục tiến tới mục tiêu của tổ chức.

Còn trong đại dịch hiện nay, các biện pháp kiểm soát lây nhiễm và cân bằng an toàn sẽ là chính sách buộc doanh nghiệp phải tuân thủ. Các nhà máy hoàn toàn có thể triển khai nhiều hơn nữa robot trong các dây chuyền sản xuất tiêu chuẩn để bù đắp rủi ro cũng như tạo khoảng cách an toàn giữa các công nhân…

Với viễn cảnh tương lai còn chưa chắc chắn của thời kỳ VUCA, các lãnh đạo cần hướng về sự thay đổi phía trước. Trong đó, sự thích nghi và việc nắm bắt cơ hội là hai thành tố rất cần thiết để doanh nghiệp có thể duy trì sự phát triển bền vững và thành công dẫn dắt thị trường.